اشتباهات رایج معماری نرم‌افزار در استارتاپ‌ها

بعد از سال‌ها کار با استارتاپ‌های ایرانی، الگوهای تکراری از اشتباهات معماری دیده‌ام که می‌توانند یک پروژه را زمین بزنند. در این مقاله، ۱۰ اشتباه رایج و راه‌حل‌های عملی را بررسی می‌کنیم.

۱. Over-engineering از روز اول

اشتباه: میکروسرویس برای MVP با ۱۰۰ کاربر.

بسیاری از تیم‌ها فکر می‌کنند اگر از روز اول معماری پیچیده نداشته باشند، بعداً مشکل‌ساز می‌شود. اما واقعیت این است:

• Netflix با Monolith شروع کرد
• Spotify با Monolith شروع کرد
• حتی Amazon با Monolith شروع کرد

راه‌حل: با Monolith شروع کنید. وقتی واقعاً نیاز شد، تکه‌تکه جدا کنید.

روز اول:
├── یک سرور
├── یک دیتابیس
└── یک کدبیس ساده

وقتی به ۱۰,۰۰۰ کاربر رسیدید:
├── جدا کردن سرویس‌های پرترافیک
└── بهینه‌سازی Bottleneck ها

۲. انتخاب تکنولوژی بر اساس Hype

اشتباه: “همه دارن از Kubernetes استفاده می‌کنن، پس ما هم باید.”

تکنولوژی‌های جدید جذاب‌اند، اما هر ابزاری برای هر کاری مناسب نیست.

علائم:

• تیم ۳ نفره با Kubernetes و ۱۵ میکروسرویس
• استفاده از GraphQL برای یک CRUD ساده
• Message Queue برای ۱۰ درخواست در دقیقه

راه‌حل: ابزار را بر اساس نیاز واقعی انتخاب کنید، نه trend.

۳. نادیده گرفتن Technical Debt

اشتباه: “بعداً refactor می‌کنیم.”

هر تیمی این جمله را گفته. مشکل این است که “بعداً” معمولاً هیچوقت نمی‌رسد، و Technical Debt انباشته می‌شود.

هزینه واقعی:

• کاهش سرعت توسعه (از ۱۰ فیچر در ماه به ۲)
• افزایش باگ‌ها
• فرار توسعه‌دهندگان خوب از پروژه

راه‌حل: قانون ۲۰٪ — در هر اسپرینت، ۲۰٪ زمان را به refactoring اختصاص دهید.

۴. عدم مستندسازی

اشتباه: “کد خودش مستند است” یا “فقط ۳ نفریم، همه می‌دونن.”

وقتی نفر چهارم اضافه می‌شود یا نفر اول می‌رود، مشکل شروع می‌شود.

حداقل مستندات:

• README با دستور نصب و اجرا
• نمودار معماری سیستم (حتی یک عکس ساده)
• مستندات API (Swagger/OpenAPI)
• تصمیمات معماری (ADR - Architecture Decision Records)

۵. تست نکردن

اشتباه: “تست وقت‌گیره، بعداً می‌نویسیم.”

بدون تست، هر تغییری ریسک خرابی دارد. تیم می‌ترسد refactor کند. کد کم‌کم غیرقابل نگهداری می‌شود.

حداقل تست‌ها:

• Unit test برای منطق کسب‌وکار
• Integration test برای API ها
• تست دستی قبل از هر release

// حداقل تست برای یک سرویس Go
func TestCreateUser(t *testing.T) {
    // Arrange
    service := NewUserService(mockDB)

    // Act
    user, err := service.Create("test@example.com")

    // Assert
    if err != nil {
        t.Fatalf("expected no error, got %v", err)
    }
    if user.Email != "test@example.com" {
        t.Errorf("expected email test@example.com, got %s", user.Email)
    }
}

۶. امنیت به عنوان فکر بعدی

اشتباه: “اول محصول رو بسازیم، بعد امنش می‌کنیم.”

امنیت چیزی نیست که بعداً اضافه شود. اگر از اول در نظر گرفته نشود، patching بسیار سخت‌تر است.

چک‌لیست حداقلی:

• HTTPS همه‌جا
• رمزنگاری پسوردها (bcrypt/argon2)
• SQL Injection prevention (prepared statements)
• Rate limiting روی API
• CORS صحیح

۷. مقیاس‌پذیری نادرست

اشتباه: یا خیلی زود یا خیلی دیر.

بعضی تیم‌ها از روز اول برای ۱ میلیون کاربر طراحی می‌کنند. بعضی فکر می‌کنند هیچوقت نیاز نیست و بعد در یک شب viral می‌شوند.

راه‌حل: معماری که قابلیت مقیاس داشته باشد، نه مقیاس‌دهی واقعی.

Scalable Architecture Checklist:
✓ Stateless Application Servers
✓ Database Connection Pooling
✓ Caching Strategy (even if not implemented)
✓ CDN برای static assets
✓ Load Balancer ready design

۸. Coupling شدید بین سرویس‌ها

اشتباه: سرویس A مستقیماً دیتابیس سرویس B را می‌خواند.

این یعنی تغییر در یک سرویس می‌تواند بقیه را خراب کند.

راه‌حل: هر سرویس فقط از طریق API با بقیه صحبت کند.

❌ اشتباه:
Service A → Database B (مستقیم)

✅ درست:
Service A → API Service B → Database B

۹. نبود Monitoring و Logging

اشتباه: فقط وقتی کاربر شکایت می‌کند، می‌فهمیم مشکلی هست.

حداقل Observability:

• لاگ‌های ساختاریافته (JSON)
• متریک‌های اصلی (Response time, Error rate, Request count)
• Health check endpoint
• Alerting برای مشکلات بحرانی

۱۰. تصمیم‌گیری بدون داده

اشتباه: “فکر می‌کنم کاربرها این فیچر رو می‌خوان.”

قبل از ساختن، با داده تصمیم بگیرید:

• با کاربران صحبت کنید
• Analytics داشته باشید
• A/B test کنید

نتیجه‌گیری

بیشتر این اشتباهات از عجله یا تقلید کورکورانه می‌آیند. کلید موفقیت:

1. ساده شروع کنید — پیچیدگی را وقتی نیاز شد اضافه کنید
2. تصمیمات را مستند کنید — چرا این راه را انتخاب کردید؟
3. Technical Debt را مدیریت کنید — نادیده نگیرید
4. از تجربه دیگران یاد بگیرید — نیازی نیست همه اشتباهات را خودتان تکرار کنید

نیاز به کمک دارید؟

اگر در تصمیم‌گیری‌های معماری شک دارید یا می‌خواهید از اشتباهات رایج اجتناب کنید، تیم GoCasts می‌تواند کمک کند.

مقالات مرتبط

• مقایسه Go با سایر زبان‌ها
• چرا Go برای Backend سازمانی؟
• زبان Go چیست؟